Leven naar jouw waarden of naar angst: de valkuil van perfectionisme

Is jouw perfectionisme gebaseerd op angst of op jouw waarden? In deze blog lees je wat het verschil is en hoe je jouw waarden kan gebruiken als kompas om meer mentale ruimte en flexibiliteit te creëren.

Herkenbaar?

Lees jij ook vaak een tekst drie keer na om alles perfect te krijgen? Of besteed je veel te veel tijd aan iets dat eigenlijk al lang ‘goed genoeg’ was? Hoop je waardering of erkenning te krijgen door steeds je uiterste best te doen, ook als dat ten koste gaat van jezelf? Ik wel….

Moeten of willen

Moet alles perfect zijn, of wíl je dat graag? Dat verschil zegt veel. Moeten geeft druk en weinig ruimte voor flexibiliteit, willen biedt keuzevrijheid. En als je het graag wil, wat maakt dat dan belangrijk voor je? Zit er een waarde onder (zoals groei, ontwikkeling, ambitie) of komt het voort uit angst: de behoefte om controle te houden, fouten te vermijden of kritiek te voorkomen?

Mijn ervaring

Ik merk dat perfectionisme mij veel heeft gebracht, maar dat het ook zwaar kan zijn. Ik merk dat ik de lat soms te hoog leg en vraag mezelf dan af: Helpt dit me om te leven naar mijn waarden, of probeer ik hiermee vooral mijn angst voor fouten of mijn behoefte tot erkenning te sussen?

Voor mij was goed presteren ooit een manier om grip te krijgen in een onvoorspelbare omgeving. Nu ik ouder ben, vraag ik me af: Helpt dit me nog? En wat is het dat ik écht belangrijk vindt in het leven?

ACT als kompas

Acceptance and Commitment Therapy (ACT) heeft mij geleerd om mijn waarden als kompas te gebruiken en niet langer vooral angst en controle te volgen. Dat geeft mij geen leven zonder moeilijke gedachten of gevoelens, die horen erbij, maar wel een leven dat meer klopt met wie ik wil zijn.

Perfectie of menselijkheid

Als je alles altijd perfect moet doen, kun je eigenlijk alleen maar falen. Als je jezelf geen fouten toestaat, wordt ‘geen fouten maken’ de standaard en dat houdt geen mens vol. Streven naar zorgvuldigheid is waardevol (als het past bij wat voor jou belangrijk is), echter zodra perfectie de norm wordt, verlies je je menselijke kant. Op je sterfbed denk je waarschijnlijk niet meer aan hoe foutloos je tekst was (toch😉?), maar wel aan of je geleefd hebt naar wat je echt belangrijk vond. Perfectie is daarbij een ongrijpbare lat.

Een kleine oefening

Ook bij het schrijven van deze tekst voel ik het verschil. Nog één keer nalezen om spelfouten te zoeken komt voort uit angst: straks denken jullie dat ik niet goed genoeg ben als psycholoog en docent. Nog één keer nalezen om te kijken of de kern klopt bij wat ik wil overbrengen, dat is verbonden aan mijn waarden.

Maar ook daarin kan ik doorslaan. Daarom kies ik er bewust voor om goed, goed genoeg te laten zijn.
Als ik te ver doorga in de waarde van ‘iets over willen brengen op anderen’, raak ik juist verder verwijderd van andere waarden, zoals verbinding, ontspanning en tijd doorbrengen met mijn gezin. Het helpt me dus niet alleen te vragen: Past dit bij mijn waarden?, maar ook: Welke waarde krijgt nu voorrang, en wat mag even minder belangrijk zijn? Zo blijft het niet zwart-wit, maar in balans.

Het is daarbij voor mij een bereidheidsoefening om spelfouten in deze tekst te laten staan (heb je er al een ontdekt?). Ik vind het verschrikkelijk. Mijn verstand slaat op hol. Maar ik doe het toch. Bewust. Om te oefenen met het toelaten van mijn angst en het niet willen controleren. Het mag er zijn, zolang ik ondertussen blijf doen wat ik belangrijk vind.

Loslaten is ruimte maken

Perfectionisme loslaten betekent niet dat je slordig wordt. Het betekent dat je ruimte maakt om te groeien, met vallen en opstaan.

ACT kan je helpen om flexibeler met perfectionisme om te gaan en te leven vanuit wat voor jou écht belangrijk is. Wil je ontdekken hoe ACT jou kan helpen om wat milder en vrijer te leven? Neem gerust contact op, ik denk graag met je mee.